Το Φραγκοκάστελλο είναι Μεσαιωνικό κάστρο, στην νότια ακτή της Κρήτης, περίπου 12 χιλιόμετρα ανατολικά της Χώρας Σφακίων, εντός του νομού Χανίων. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της περιοχής και φημίζεται για το φαινόμενο που είναι γνωστό ως Δροσουλίτες και παρατηρείται στον κάμπο γύρω από το κάστρο, κάθε χρόνο στα τέλη της άνοιξης.
Σύμφωνα με Βενετικά αρχεία, το κάστρο χτίστηκε στο διάστημα 1371-74 από τους Βενετούς, κυρίαρχους τότε του νησιού της Κρήτης, με σκοπό την προστασία από τους πειρατές, αλλά και από τους συχνά εξεγειρόμενους Σφακιανούς. Σύμφωνα με τοπική παράδοση, μάλιστα, το κάστρο χτιζόταν την ημέρα από τους Βενετούς στρατιώτες και το βράδυ οι Σφακιανοί με αρχηγούς τους έξι αδελφούς Πατσούς γκρέμιζαν ότι είχε χτιστεί κατά τη διάρκεια της ημέρας. Τελικά οι Βενετοί συνέλαβαν και εκτέλεσαν τους αδελφούς Πατσούς και κατάφεραν να ολοκληρώσουν το κάστρο.
Το Βενετικό όνομα του κάστρου ήταν Άγιος Νικήτας. Επικράτησε, όμως, η ονομασία Φραγκοκάστελλο, που του αποδόθηκε από τον τοπικό πληθυσμό και σημαίνει το κάστρο των Φράγκων, καθώς ο τοπικός πληθυσμός συνήθιζε να αποκαλεί Φράγκους όλους τους ξένους καθολικούς. Το όνομα σταδιακά υιοθετήθηκε και από τους Βενετούς. Το 1770 ο Κρης οπλαρχηγός Ιωάννης Βλάχος, γνωστότερος ως Δασκαλογιάννης, κατέλαβε το κάστρο από τους Οθωμανούς διοικητές του. Αργότερα, όμως, συνελήφθη και εκτελέστηκε, έπειτα από βασανιστήρια στο Ηράκλειο.
Το 1828, κατά την διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, ο οπλαρχηγός Χατζημιχάλης Νταλιάνης οχυρώθηκε στο κάστρο μαζί με 700 άντρες. Στις 18 Μαΐου 1828 διεξήχθη άγρια μάχη μεταξύ των οχυρωμένων Ελλήνων και των Οθωμανικών δυνάμεων του Μουσταφά Ναϊλή Πασά. Οι Έλληνες ηττήθηκαν και είχαν μεγάλο αριθμό νεκρών. Μετά την μάχη, ο Ναϊλή Πασάς κατέστρεψε προσωρινά το κάστρο, για να μην ξαναχρησιμοποιηθεί από τους εξεγερμένους ντόπιους, αλλά αργότερα το επισκεύασε. Το κάστρο δεν ξαναχρησιμοποιήθηκε τα επόμενα χρόνια. Η φονική αυτή μάχη συνδέθηκε με το σπάνιο φαινόμενο, που παρατηρείται στην περιοχή και είναι γνωστό ως Δροσουλίτες. Κάθε χρόνο μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου, κατά τις πρωινές ώρες, παρατηρούνται στον κάμπο γύρω από το κάστρο σκιές που θυμίζουν φιγούρες ιππέων ή πολεμιστών. Η παράδοση αναφέρει πως πρόκειται για τα φαντάσματα των στρατιωτών που σκοτώθηκαν στην φονική μάχη που διεξήχθη τέτοια εποχή. Οι πιο αποδεκτές επιστημονικά εξηγήσεις αποδίδουν το φαινόμενο σε αντικατοπτρισμό ή σε οφθαλμαπάτη.
Το κάστρο έχει απλό ορθογώνιο σχήμα, με πύργο σε κάθε γωνία του. Τα τείχη του είναι κατακόρυφα και σχετικά αδύνατα, σύμφωνα με τις αρχές της φρουριακής αρχιτεκτονικής, που εφαρμόζονταν από την αρχαιότητα, πριν από την ανακάλυψη της πυρίτιδας και την επικράτηση του «προμαχωνικού συστήματος» φρουριακής αρχιτεκτονικής με τα ισχυρά τείχη και το κεκλιμένο εξωτερικό μέτωπο για την αντιμετώπιση κανονιοβολισμών. Το «προμαχωνικό σύστημα» των Βενετών διαδόθηκε στην Κρήτη το πρώτο μισό του 16ου αι., αλλά εφαρμόστηκε κυρίως στα μεγαλύτερης στρατηγικής σημασίας οχυρά των βορείων παραλίων, όπως η Φορτέτζα του Ρεθύμνου ή ο Κούλες στο Ηράκλειο.
Η κύρια είσοδος του Φραγκοκάστελλου βρίσκεται στα νότια και στη σημερινή της μορφή αποτελεί ανακατασκευή του 19ου αιώνα. Πάνω από την πύλη σώζεται ανάγλυφο με το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου, το έμβλημα της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας. Σώζονται επίσης οικόσημα επιφανών Βενετικών οικογενειών. Τα κτίσματα, που υπάρχουν σήμερα στο εσωτερικό του κάστρου, είναι ανακατασκευασμένα κατά την περίοδο της Οθωμανικής κατοχής του κάστρου. Το κάστρο έχει ανακατασκευαστεί σε διάφορες φάσεις της ιστορίας του. Ανακατασκευάστηκε την περίοδο 1593-1597 από τον Γενικό Προβλεπτή Νικολό Ντόνα (Nicolo Dona), το 1645, και την περίοδο 1866-1869, κατά την διάρκεια της Κρητικής Επανάστασης.
Πηγή: Wikipedia